Sembolik Matematik - Sympy

Python'da sembolik matematik, cebirsel manipulasyon gibi pek cok yararli islem icin bir paket: Sympy. Kurmak icin suradan paket indirilir, ve klasik sekilde kurulur.

Basit bir test icin x**2 (x kare 2) fonksiyonunun turevini alalim:

from sympy import *
x = Symbol('x')
f = x**2
pprint (diff(f, x))

Sonuc beklenecegi sekilde 2x gelecektir.

Turev almak diff komutu uzerinden, hangi degiskene gore turev alinacagi bu fonksiyona ikinci parametre ile bildiriliyor. pprint, "pretty print"'ten geliyor ve "guzel baski" demek, text ortaminda olabildigince "grafikimsi" bir baski yap anlaminda.

2x gibi ufak bir formulde pek fark gorulmeyebilir, ama daha cetrefil formullerde guzel baski farkini gosterecektir (altta gorulecegi gibi).Daha sofistike bir ornek icin Isi Denklemini kullanalim. Bu denklem bir kismi diferansiyel (partial differential equation) denklemidir.Bu denklemin cozumlerinden biri altta verilmistir (kismi diferansiyel denklemlerde cozum bir foksiyon bulmak demektir, ve birden fazla fonksiyon cozum olabilir)

Peki bu son denklemin Isi Denklemi icin cozum olup olmadigini kontrol etmek istesek ne yapardik? Ustteki u(t,x) formulunun bir t'ye gore kismi turevini (isi denkleminin sol tarafi), sonra x'e gore iki kez parcali turevini alip (isi denkleminin sag tarafi) sonuclarin birbiriyle esit olup olmadigina bakabiliriz.

u(t,x) turevlerini manuel olarak ta yapabiliriz, ama biz ornek olmasi icin Sympy kullanalim.

from sympy import *
x = Symbol('x')
t = Symbol('t')
u = (exp((-x**2)/(4*t)) / 2*sqrt(pi*t))
pprint (diff(u,t))
pprint (diff(diff(u, x),x))

Son formulun iki kere arka arkaya basildigini gorecegiz, yani formulun iki tarafi birbirine esit cikiyor. Demek ki u(t,x) hakikaten bir cozumdur.Entegrasyon

from sympy import *
x = Symbol('x')
q = Symbol('q')
I = Symbol('I')
f = 1/(I*x-q)
pprint (integrate(f, x))

Bu ornekte q,I sabit degerlerdi, onlari da sembol olarak tanimladik. Sonuc:

log(I x - q)