Perl İle Kod HeykelTraşlığı

Her projeye Perl'ün eli bir kere değmelidir! Ya da değecektir demek daha doğru... Kod heykeltraşlığı, yani birden fazla kaynak kod dosyası üzerinde yapılmış tekrar eden bir hatayı bulup değiştirmek, Perl'ün en güçlü özelliklerinden biridir. Bunu yapmak için Perl'ün düzenli ifadeler desteğini kullaniyoruz. Düzenli ifadeler bir metin üzerinde "düzenli ifade dili" ile tarif edilmiş aranan bir metin parçasını bulup, yerine bir başkasını koyabilir. '*' karakteri, hepimizin işletim sistemi komut satırından bildiği bir düzenli ifade ibaresidir, ama düzenli ifadeler bundan çok daha çetrefilli olabilirler. Ayrıca Perl, dil olarak, güçlü tipleme (stronly typing) kullanmaz, ve işte bu sebeple betikleme dilleri kategorisine girer. Yani, Perl programları içinde kullandığınız değişkenleri önceden tanımlamanıza gerek yoktur. Java, C, güçlü tipli dillerdir. Değişken tanımlanmasına gerek bırakmayan diller çabuk ve kısa program yazmaya daha elverişlidir. Örnek Aşağıdaki örnek, bir projede yapmamız gereken bir kaynak kod heykeltraşlığı için yazıldı.

Bu projede, kalıcılık (persistence) eşlemede kullandıgımız XML dosyaları içinde, seri no (sequence) üreten SQL ibaresi, DB2 üzerinde çalışmamıştı... Eskiden kullanılan ...

<sql-text>select max(foo.col) from (select max(id)+1 as col
from TABLOISMI union select 1 as col) as foo
</sql-text>

şu halde değişecekti. ...

<sql-text>select (nextval for s_TABLOISMI from sysibm.sysdummy1 </sql-text>...

Bu değişimi elle yapmak çok vaktimizi alacaktı. O yüzden şu Perl kodunu yazdık.

chdir ("/test/dizin/conf");
foreach $file(<*.xml>) {
  print ".. " . $file . "\n";
  open IN, $file;
  open OUT,">./degisen/$file";
  while (<IN>) {
  if (/select max\(foo\.col\) from\(select max\(id\)\+1 as col from (.*?)  union select 1 as col\) as foo/) {
    print OUT " select (nextval for s_$1 ) from sysibm.sysdummy1\n";}
  else {
  print OUT;
  }
}
close OUT;
close IN;}
print
"Tamam. Dosyalar Degistirildi.";

Satır Satır Açıklama

satırda, işletim sisteminde olduğumuz dizini değiştiriyoruz (komut satırında cd yazmak ile aynıdır). Bundan sonraki Perl komutlarından dosya, ve dizin ile alakalı her işlem, içinde olduğumuz bu yeni dizini referans olarak alacaktır.
satırda, <*.xml> ifadesi ile bir Perl array geri geliyor.<> kullanımı, o an içinde bulunduğumuz dizine bakıp, tarife uyan dosya isimlerini toplamaya yarar. $file(..array..) ifadesi, bir array'ın elemanlarını teker teker ziyaret eder, ve sıradaki her elemanı $file içine alır. Böylece { } arasındaki kod, bu yeni $file'ı kullanarak işlemler yapabilir.
satırda ekrana bilgi olsun diye bazı mesajlar basıyoruz. print "xx" . "yy" kullanımındaki nokta ilginç olabilir; Perl, metinleri nokta karakterini kullanarak birleştirmektedir. Java'da bu + ile oluyordu.
sıradaki dosyayı işlemeye hazırlanıyoruz. Önce dosyayı okumaya açmamız lazım.
satır, başka hemen alt başka bir dizinde ama aynı isimde değişmiş haldeki dosya ismini yaratıyor. Bu yeni dosya, yazmaya açılmış.> karakteri, dosyaya silbaştan yazmak için kullanılır, eğer >> kullansa idik, dosyaya ekleme yapıyor olacaktık.
satırda okumaya açılan dosyanın tüm satırları üzerinde bir döngü başlattık. Ayrıca, burada kodda gözükmeyen bir bit yeniği var. while () ifadesinde okunan satırın hangi değişkene gittiğini görmüyoruz değil mi? İşte Perl'ün kodlamayı hızlandırmak için yaptığı şeylerden biri: Bu 'görünmez' değişken $_ olarak bilinir. Döngü içerisinde okunan satıra $_ ile erişebiliriz.
satırda artık düzenli ifade kullanmanın vakti geldi. İfade içinde geri bölü işaretinin biraz bolca kullanılmış olduğu belki dikkatinizi çekmiştir. Bunun sebebi, bazen, düzenli ifade "diline" ait olan kelimelerin metin olarak kullanılma zorunluluğunda ortaya çıkmaktadır. Bu gibi durumlarda, geri bölü işareti ile düzenli ifade motoruna "bu karakter, düzenli ifade komutu değil normak bir karakter" mesajı vermekteyiz. Gene 8. satırda, (.*?) kullanımına dikkatinizi çekerim. Perl'de her düzenli ifade komutu, parantez içine alınabilir. Alındığı zaman, ve bu ifade metin parçası ile uyuştuğu zaman (matching), parantez içindeki uyan kısım, diğer Perl satırlarında düzenli ifade komut sırasına göre $1, $2, $3, .. ile erişilebilir. Örneğimizde sadece bir tane () kullanımı olduğuna göre, sadece $1 kullanarak uyan metin parcasına erişebiliriz.
satırda kullanılan düzenli ifadenin detayına inmek gerekirse, nokta '.' işareti düzenli ifade dilinde 'herhangi bir karakter demektir. Bu herhangi bir karakterden birçok kere (* işareti) görmek istiyoruz. Peki sondaki soru işareti ne için? Onun görevi şudur: Mesela "ali ali veli ali veli ali" içinde "ali (.*)\s" tarasak elimize ne sonuç gelir? "ali veli " diyorsanız yanıldınız. Gelecek sonuç, "ali veli ali veli " olacaktır. Çünkü, olağan (default) olarak düzenli ifadeler açgözlü uyum yaparlar. Verdiğiniz ifadenin uyabileceği kadar çok kelimeyi toplarlar ve döndürürler. Soru işareti tokgözlü uyum yap demektir, yani "ali veli " sonucunu görmek istiyorsak, "ali (.*?)\s" düzenli ifadesini kullanmamız gerekirdi.
satırda, uyumun başarısı if() ile algılanmış olmalı ki, aradığımız kod parçasını bu satırda bulduğumuzu farzediyoruz. Ve hemen, print OUT ile, yazmak için açtığımız dosya içine değiştirdiğimiz SQL ibaresini atıyoruz. $1 kullanımını işte burada görmekteyiz. Yani yaptığımız, düzenli ifade ile tablo ismini okuduğumuz dosyadan çekip çıkarmak, ve bu tablo ismini, yeni bir SQL metninin içine koyarak yazılan dosyaya yazmaktır.
satır, uyum olmayan satırları algılamak içindir...
satırda, bu şekildeki "normal" satırlar için satırı aldığımız gibi aynen yazıyoruz. Peki ama, satır verisi nerede? Aah, gene o gizli değişken. PRINT OUT, $degisken yerine PRINT OUT kullanılırsa, Perl kullanılmayan değişkenin $_ olduğunu farzeder. Zaten daha önce IN'den okuduğumuz satır bu değişkende olduğuna göre, dosya satırını olduğu gibi yazmak için PRINT OUT ifadesi yeterlidir. 15. ve 16. satırlarda, sıradaki okunan ve yazılan dosya ile işimiz bitmiş, bu iki dosyayı da kapatıyoruz. 20. satırda, bütün dosyalar ile işimiz bitmiş, ve kapanış mesajı veriyoruz. Bütün bunlardan sonra, işlem yaptığınız /test/dizin/conf dizinine giderek, bir altındaki degisen/ altdizinine bakın, dosyaların değişmiş halini burada göreceksiniz.

Fakat Java gibi bir dilde çoğu zaman, "mantıki anlamda" bir satır, metin dosyası üzerinde birçok satıra dağılmış olabilir. Aşağıdaki gibi: import com.sirket.paket.vs;if (bilmemne)soyle boyle;soyle boyle;if (filan)soyle boyle oyle; Bu dosya üzerinde, yapacağımız değişim şöyle olabilir: "sadece if komutunu içeren mantıki satırlar içinde bütün şöyle böyle ibarelerini, böyle şöyle yapalım". Bu gibi durumlarda, eğer tek satırlı işlem yapma tekniğini kullanıyorsak, if ve şöyle böyle kelimelerinin ayrı satırlarda olması sebebiyle, her ikisini de kapsayan bir düzenli ifade yazmamız mümkün olmayacaktı. Bu yüzden, Perl'ün çok satırlı işleme özelliğini kullanmamız gerekecek. Hattâ daha da ileri giderek şu tavsiyede bulunacağız: Her türlü kaynak kod değiştirme projeniz için çok satırlı işlemi kullanın. En basit ve en zor şartları halledebildiği için olağan seçenek olarak çok satırlı işlem en iyisidir. Nasıl Bütün dosyayı aynı anda işleyebilmek için, dosyanın tümünü bir Perl değişkenine atamamız gerekiyor.

open GIRDI, "girdi.txt";
undef $/;
$_ = <GIRDI>;

Bu ifadeler ile işlenecek dosyayı açtık. undef $/; ifadesi, Perl'e çok satırlı işlem yapmasını söylüyor. Şimdi, çıktı dosyasını açalım. open CIKTI, ">cikti.txt"; Ve düzenli ifadeyi işletelim.

s/\;(.*?) if (.*?) soyle boyle(.*?)\;/\;$1if $2 boyle soyle$3\;/sg;

Bu düzenli ifade, hem bulma, hem değiştirme işlemini aynı anda yapıyor. İfadenin uyum kısmında en başta ve en sonda bulunan ; işaretine dikkatinizi çekerim. Bu karakterlerin kullanılış sebebi, satır sonu kavramı kalmadığı için (satır satır değil, tüm dosyayı bir kereden işliyoruz), yeni satır başı ve sonu için en uygun karakterin ; olmasıdır. Bu işlediğiniz dile göre değişik olabilir. Java dilinde her komut ; işareti ile bittiği için, bu karakterler arasında düşen her şeyi bir komut olarak kabul edebilmesi normâl olacaktır. Ve bu tek düzenli ifade, değişikliği yaptı bitirdi bile. İşlenmiş sonuç $_ içinde bulunuyor. Perl sessiz değisken olan $_ 'nın özelliklerinden önceki yazıda da bahsetmiştik. Hiçbir değişken tanımlanmadığında o anki işlemi Perl otomatik olarak $_ üzerinde yapıyor. Geriye bu işlenmiş değişkeni dosyaya yazmaktan başka birşey kalmıyor.

# yaz
print CIKTI;
# dosyaları kapat
close GIRDI;
close CIKTI;

Yukarı