Döngüler ve Ziyaretler (Iterators)

Java, C++ ve C gibi dillerde bir dizin (array) elemanlarını teker teker ziyaret etmek için, döngü kavramı kullanılır. Mesela 'liste' değişkeninde saklanan bir dizin elemanlarını şöyle ekrana basabilriz.

int i; for (i=0; i<liste.size(); i++) {
  System.out.println(i.get(i));
}

Harika. Fakat bu kod daha ufak olamazmıydı? Diyelim ki, aynı listeyi tekrar ziyaret etmemiz gerekse idi, tekrar baştan başlayacaktık, ve aynı kodu yazacaktık. Fooooor i eşiiiiittir 0, vs. Amaç Soyut olarak düşünürsek, amacımız basitçe şudur: Bir listenin her elemanı üzerinde aynı işlemi uygulatmak. Bu tanıma dayanarak, yukarıdaki koddaki gereksiz ifadeleri bulalım.

• for (i=0: Niye sürekli sıfırdan başlayacağımızı belirtiyoruz? Bütün elemanlar üzerinde işlem yapacağımız belli. Dil sözdizimi burada bizi uğraştırıyor.

• i++: Ayrı bir gereksizlik. Özet olarak indis tanımlamak hem külfet, hem de bu ek hareket yanlış yapmamızı rahatlaştırabilir. Eğer aynı değişkeni tekrar tekrar kullanmamız gerekse, ve sıfıra eşitlemeyi unutsak, programımıza bir görünmez hata sokmuş olacağız. Alternatif olarak, ziyaretçi (iterator) kavramını kullanabiliriz. Iterators "Java'da iterators nesnesi var" denildiğini duyar gibi oluyorum.

Evet, bu doğru bir gözlem. For yerine Iterator kullanan örnek kodun son halini gösterelim.

Iterator i = liste.iterator();while ( i.hasNext() ) {
  System.out.println(i.next());
}

Bu kodda ilerleme olarak indis takip etmekten kurtulduk. Ama döngü yaratmaktan kurtulamadık. "Döngüyü bile yazmamıza gerek bırakmayan, ufak bir kod ile bu işi yapmamızı sağlayacak bir sözdizim yapısı olamaz mı?" Peki döngüyü kim gerçekleştirecek? Dizin nesnesinin bu işi yapması daha iyi olabilir? Sonuçta listenin gerçekleştirimine sahip olan nesne (Vector) nesnesidir, ve baştan sona gitme hareketini en iyi yapabilecek, ve tekrara yer bırakmayacak şekilde içinde tutacak olan en iyi nesne odur. Rubi ve Ziyaretçiler Ruby dilinde ziyaretçi kavrama oldukça ileridir.

Ziyaret için şöyle bir ibare yeterli.

liste.each do |eleman|print eleman
end

İnanılmaz! Her elemanı ziyaret etmek için tek söylememiz gereken 'each (her)' kelimesi oldu, gerisi, bu her eleman üzerinde işletilecek kod parçasını begin ve end arasına kodlamaktır. Bu tür bir kullanım, while {..} arasında girilen koddan biraz farklıdır. Rubi dilinde begin ve end arasındaki kod, liste nesnesine 'gönderilmektedir'. Bu kodu alan liste nesnesi, bu kod parçasını her eleman üzerinde teker teker işletir. Arka planda bu işlemi gerçekleştirebilmek için Rubi yorumlayıcısı hareket eden dinamik kod kavramını kullanmaktadır. Bu yüzden esnek bir ziyareçi kalıbı mümkün olabilmektedir.

Java dilindeki while .. {..} arasındaki kod parçası, her seferinde üzerinde olduğu elemanı 'almak' ve üzerinde işlem 'yapmak' zorundadır. Rubi seçeneğinde kod parçası listeye verilmekte, ve bu kodun, nesne içinde uygulanması listenin kendisine bırakılmaktadır. Bu şekilde bir kullanım ile aşağıdaki diğer ibareler mümkün olmaktadır. f = File.open("testdosyası")f.each do |satir|print satirendf.close Rubi dilindeki gelişmiş ziyaretçi mimarisi sayesinde, Java'da olduğu gibi yardımcı Iterator nesnelerine, ya da daha ilkel olan for döngüsü ve indis kavramlarına gerek kalmıyor.