Açık Anahtar Şifreleme

Şifreleme tarihi oldukça eskidir. Millattan önce eski Yunan generalleri ve kıralları, birbirlerine haber iletmek icin şifreleme yöntemlerini kullanmişlardı. Şifre yöntemlerinin ilk önce askeri amaçlar icin kullanıldığı muhakkaktır. İlk kullanilan sifre sistemlerinden biri şöyleydi. Mesela, aşağıdakine benzer bir tablo çıkartılır ve bu tablo mesajı alan/veren arasında tutulurdu. Gizli mesaj göndermek için, mesajdaki her harfin X ve Y ekseni değerini bulup, o harf yerine bu deger konulurdu.

Yani, "merhaba" kelimesi 32-15-42-23-11-12-11 sayı dizisi kullanılacaktı. 1 2 3 4 51 A B C D E2 F G H I/J K3 L M N O P4 Q R S T U5 V W X Y

Z Bu örnek, "gizli anahtar" yöntemi için örnektir (tabloyu bir nevi anahtar olarak düsünebilirsiniz). Bu yöntem açik anahtar stilinden biraz farklıdır. Gizli anahtar yönteminde, anahtar tektir, ve saklanması gerekir. Çünkü mesajı şifre/deşifre etmek icin bu anahtar gereklidir.

Fakat, tek anahtar yönteminin sorunları var:

• Anahtar, baskaları tarafından mesajın içeriğine bakarak bazen tahmin edilebilir.

• Deşifre yapabilmek icin, anahtar öteki tarafa lazım oldugundan, anahtar verilirken başkalarına kaptırılabilir Bu yüzden alternatif metodlara ihtiyaç olmuştur.

Açık anahtar, ya da öteki ismi ile, "ikili anahtar" sistemi bu sorunları çözer. Sistemin temeli şudur. Mesaj kodlamak isteyen, iki anahtar çıkartır. Bu anahtarlardan biri saklı tutulur, öteki herkese gösterilir. Bu iki anahtarı program kullanarak çıkartmanız gerekir, çünkü anahtarlar birbirine matematiksel olarak bağlıdır. Detayına inmeyeceğim, fakat bu bağlantı öyledir ki "bir anahtarı kullanıp şifrelerseniz, öteki anahtarı kullanıp bu mesajı deşifre etmeniz mümkün olur". Ne kadar ilginç degil mi? Bu yöntemi kullanarak yapabileceklerimize gelelim:

• Gizli anahtarı kimseye göndermeniz gerekmiyor artık. Açık olan anahtarı paylaşmanız yeterli, ve bu anahtarı herkes bilse de önemli değil. * Sadece sizin okuyabileceğiniz bir mesaj göndermek isteyenler, açık anahtarınızı bulup şifreler ise, siz gizli anahtarınızla şifreyi açabilirsiniz. Böylece size özel mesajları sadece sizin okumanız mümkün olur.

• İki anahtar arasındaki matematiksel bağlantı öyledir ki, bir anahtardan ötekini tahmin etmek imkansıza yakındır. Hele hele büyük anahtar kullanırsanız, şifrenizi çözmek icin bir süper bilgisayarın yıllarca calışması gerekecektir.

• Siz eğer mesaja geri cevap vermek istiyorsanız, karşı tarafın açık anahtarını alıp, mesajı şifrelersiniz. Böylece cevabınız istediğiniz kişi tarafından okunmus olacaktır.

Daha çetrefilli kavramlar

Ana teknolojiden bahsettikten sonra, günlük hayatınızda şifrelerin sizi nasıl etkilendiğine gelelim. Internet'te gezinirken bazen farkettiyseniz, bütün siteler kredi kart numarası gibi bilgileri alırken korunan bir sayfadan bunu yaparlar. Yani, gönderdiğiniz bilgiler iki anahtar tarafından şifre/deşifre ediliyor olacaktır. Böylece kredi kart numaranız İnternet'te gezinirken şifrenizi çözüp numaranızı alamazlar. Numaranızı sadece gönderdiğiniz site alacaktır.

Bu nasıl oldu? Tabii ki gonderdiginiz sitenin acik anahtarini kullandiginiz icin. Isleri biraz zorlastiralim hadi. Ya size verilen anahtar o sitenin degil ise? Mesela bir korsan programci o siteye girdi, ve acik anahtari kendininkiyle degistirdi. Ve bu korsan, ayni zamanda bilgi ağınızı bir şekilde koklamanın yolunu buldu (sniff) ve kredi kartinizin şifresini kırıp ele gecirdi. Çok uzak bir ihtimal ama mümkün. Bu tip problemlere engel olmak icin, İnternet'te "Güvenlik Otoriteleri' kurulmuştur. Örnek olarak Verisign şirketi (www.verisign.com) böyle bir otoritedir. Bu kurum, başvuran siteleri uzun incelemeden geçirdikten sonra, onların anahtarını "kendi anahtarı ile" şifreler, ve listesinde tutar. Boylece tarayıcınız, herhangi bir sitenin soyledikleri gibi ABC sitesi olduklarini kontrol etmek icin, ABC sitesinin anahtarını alır, Verisign listesinden kitli olan aynı anahtarı alır, Verisign'in kendi anahtarı ile deşifre edip, iki site anahtarını karşılastırır. Bütün bunlar otomatikman oluyor tabii, birşey yapmanıza gerek yok.

Kullanıcının duruma dahil olması bazen lazım olabilir, mesela, "ABC sitesi güvenilir site değil" diye bir hata mesajı görürseniz. Bu gibi durumlarda arkanıza bakmadan kaçmanızı öneriyorum, yani o siteden alışveriş yapmayın. Bir soru daha duyar gibi oluyorum.. Ya peki "Verisign'in anahtarını" birisi degistirirse, mesela korsanlar verisign sitesine girmisse? vs.. Merak etmeyin, Verisign anahtarını hiç bir yerden "almanız" gerekmiyor. Netscape ve Internet Explorer programlarının içinde bu anahtar zaten var. Paket icinden bu anahtarlar ile çıkıyor yani. Boylece, kimse taklit anahtarı kimseye yutturmaya kalkamıyor. Not: Tarayıcınızın otorite listesine kendiniz eklemeler yapabilirsiniz. Yanlız çok dikkatli olun. Size verilen anahtardan %100 emin olmadan, sakin otorite listenize almayin. Tarayıcı ile beraber gelen liste zaten yeterli olacaktir.