Tekil Nesne Kalıbı (Singleton Pattern)

Java programlarımızda bâzen bellekteki herhangi bir sınıfın sadece bir nesnesi olmasını isteyebiliriz. Meselâ: Bazı değerleri merkezi bir yerde tutmak istiyoruz, ve bu nesneden sadece bir tâne olmasını istiyoruz. Ayrıca bu kayıt nesnesine erişim için programda oradan buraya aynı nesne referansını geçirmek istemiyoruz. Bu gibi durumlar için Tekil Nesne kalıbı biçilmiş kaftandır. Nerede olursak olalım, SINIF.nesneyiVer().herhangiBirIslem() gibi bir kullanımla bu tek nesneye erişebiliriz. Tekil nesne kalıbının temeli çok basittir. Java dilinde static kelimesinin nesneler bazında (instance) değil, sınıf bazında geçerli, yani hep aynı olduğunu biliyoruz. Bu özelliği kullanarak bir Tekil Nesne yaratmak mümkündür. Öyle bir sınıf yazarız ki, kurucu metodu (constructor) dışarıya kapalı olur. Bu bir.

İkincisi, sınıf kendi tipinden bir nesneye işaret eden bir göstergeçi static olarak kendi içinde taşır. Bundan sonra yapmamız gereken, static bir nesneyiVer() diye bir işlem yazmaktır. Bu işlem şunları yapar. Önce sınıf içinde tutulan static göstergecin bir şeyi gösterip göstermediğine bakar. Eğer gösteriyorsa, bu değeri geri döndürür. Eğer göstergeç boş (null) ise (ilk başta böyle olacaktır), o zaman yeni bir tekil TekilNesne yaratılır, ve static göstergece yazılır, ve bu nesne döndürülür. Yâni, sonuç olarak TekilNesne yaratılması sadece ve sadece tek bir static metod üzerinden olacak. Bu metod da "tek bir" ve "hep aynı" nesneyi yaratıp geri döndürdüğü için, TekilNesne sınıfından sadece bir tâne nesne olmuş olur.

public class TekilNesne {
   private static TekilNesne nesne;
   private TekilNesne() {
     nesne = new TekilNesne();
   }
   public static TekilNesne nesneyiVer() {
      if (nesne == null) {
         nesne = new TekilNesne();
      }
      return nesne;
   } ...
   public void birseylerYap() { .. }
   public void baskaseylerYap() { .. }
}

Kullanmak için

TekilNesne.nesneyiVer().birseylerYap();
..
TekilNesne.nesneyiVer().baskaseylerYap();
..

Önemli bir nokta olarak, birseylerYap() ve baskaseylerYap() metotlarının static metot olmadıklarına dikkatinizi çekerim. Bu metotlar, sınıf bazında değil nesne bazında tanımlanmıştır. Fakat bu sınıftan tek bir nesne çıkacağı için zaten hep aynı nesnenin üzerindeki birseylerYap() ve baskaseylerYap() metodunu işletiyor olacağız. Bu bağlamda metot davranışı static bir metodun davranışına benzer, fakat konuşulan iç değişkenler nesne bazlı olacaktır, bunun akılda tutulması gerekir.